بخش سوم  

 3- سازمان وظیفه عمومی : 

 

 در خصوص سازمان ، قبل از ورود به بحث ذکر دو نکته برای برداشت واحد از موضوع ضروری 

است: 

 

الف -  سازمان ، وظیفه  دارد  قانون  را  اجرا کند  و در مواردی  که امر یا نهی صریحی ندارد در اجرا 

اجتهاد نماید واین اجتهاد باید به نفع مشمول باشد نه حاکمیت   ( اصولا تدوین قانون برای ایجاد محدودیت ً 

برای حاکمیت و شناساندن حقوق مردم است) 

 

" از مجموعه فعالیت های قانونی :" معافیت تحصیلی با  درخواست مرکز آموزشی –"معافیتهای 

کفالت، مددجویان و ایثارگری با درخواست مشمول" و"معافیت پزشکی با درخواست وظیفه عمومی- 

تاکید می کنم وظیفه عمومی و نه مشمول "- صادر می شود. 

 

اینکه معافیت پزشکی درخواست مشمول نیست بلکه وظیفه سازمان است ،را در زمان اشتغال هم ، بارها 

در همایش ها گفته ام و بیان بیماری توسط مشمول را  لطف وی به وظیفه عمومی برای رسیدگی سریعتر 

عنوان می کردم و بر همین اساس ابلاغ کردیم که انصراف مشمول از رسیدگی پزشکی موضوعیت ندارد 

و شورای  پزشکی  مرجع  تشخیص  سلامت یا  بیماری مشمول است  و لذا به کار بردن عناوینی چون 

درخواست معافیت پزشکی ، درخواست های رسیدگی شده معافیت  پزشکی و امثالهم  اشتباه است و سبب 

می شود در رسیدگی  به سلامت مشمولان در موضع  دفاعی قرار گرفته و در صدور رای ، برخلاف 

مصالح نیروهای مسلح  و مشمولان  سخت گیری غیر معمول به کار گیرید و سبب تضییع حق مردم شوید 

که نمونه آن اضافه کردن توضیحات در زیر بندهای آئین نامه معاینه و معافیت  پزشکی با هدف سخت تر 

کردن صدور معافیت پزشکی است که ناشی از نگاه اشتباه یا جهالت ،به علت معافیت پزشکی می باشد . 

 

سردار مهری عزیز،                                                                                                         

جنابعالی اصولا موافق  تضییع  حقوق  مردم  و بر دوش داشتن  حق  الناس  نیستید لیکن ممکن است  

همکارانی  که  بقای  خود را بر تملق از جنابعالی  و سختگیری غیرمعمول بر مشمولان برای افزایش 

تعداد سربازان می دانند شما را در قیامت بدهکار مردم کنند.

         به عنوان  برادر دینی با ذکر نکاتی شما را از این دام بر حذر می دارم: 

 

         نکاتی که به عرض می رسانم  عمدتا ناظر بر رسیدگی در داخل سازمان است وگرنه در برخی از 

استانها اوضاع به مراتب بدتر ، اذیت کننده ترو ضایع کننده حق مشمولان است:

 

 1-رسیدگی به وضعیت پزشکی مشمولان: 

الف - ایجاد تمرکز در بیمارستان امام سجاد(ع)  و به ندرت سایر بیمارستان های نیروهای مسلح در تهران، 

علاوه  بر آنکه  کیفیت  معاینه  و رسیدگی برای  تشخیص  بیماری را بسیار کاهش داده، برخورد  بسیار

توهین آمیز پزشکان و منشی های بخش های درمانگاه رانیز همراه دارد. ضمن آنکه بر خلاف نص صریح

قانون ، هزینه های اضافه  معاینه را به  مشمول تحمیل می کند. این تمرکز و توجه سازمان به بیمارستان

امام  سجاد (ع) سبب شده  تا استان های همجوار با وجود داشتن  بیمارستان دولتی در استان ، مشمولان را

بی جهت  به  بیمارستان  امام  سجاد (ع) اعزام  نمایند که  بعید  نیست  در تحمیل هزینه های مضاعف به 

مشمولان و احتمالا اتفاقات ناشی از تردد غیر ضروری مانند تصادف جنابعالی بی تقصیر نباشید ،

  البته در مواردی شاهد تفاوت نتایج معاینه در بیمارستان امام سجاد( ع ) هنگامی که مشمول بدون معرفی 

وظیفه عمومی  و با معرفی وظیفه عمومی مورد معاینه  قرار گرفته،  بوده ام و شاید یکی از دلایلی که در 

بیمارستان  مذکور سعی می شود  نتایج  معاینه  اشخاصی که احتمال  داده می شود  به عنوان مشمول نیز 

مراجعه داشته باشند به آنان تحویل نشود ، همین امر است . 

  

ب -  عدم معاینه  دقیق مشمول  و بی توجهی  به  سوابق درمانی وی در شورای پزشکی و صدور آرای –

مغایر با واقعیت جسمی مشمول ، صرفا با این تفکر که مشمول  تقاضای پزشکی کرده است نه با این 

واقعیت که وظیفه عمومی موظف است سالم ترین مشمولان را به خدمت اعزام کند . 

 

پ -  اجتهاد  ناصواب  در مواد آیین نامه با  تنگ کردن دامنه معافیت ها بدون علم  به واقعیت  بکارگیری 

سربازان در نیروهای مسلح که گاه دارندگان مدرک کارشناسی ارشد مانند سرباز عادی موظف به نگهبانی 

در برجک یا فعالیت های عملیاتی راهنمایی و رانندگی هستند  که احتمالا در زمان ریاست پلیس راهنمایی 

با آن مواجه بوده اید . 

 

   نتیجه این عملکرد غلط در شورای پزشکی سازمان و سایر شوراهای پزشکی ، افزایش مشمولان 

معاف از رزم است که  ظاهرا صدای نیروهای مسلح را هم درآورده است. 

 

 ت -  اعمال بی جهت ماده  43  بدون رعایت تشریفات عقلی مانند اخذ نظریه پزشک متخصص که قبلا

ابلاغ شده است. 

 

         بر اساس شنیده های از مراجعه کنندگان  در خصوص عملکرد شوراهای پزشکی و لحاظ  تجربه 

شخصی  به نظر می رسد حدود 40 درصد معاف شدگان به شورای عالی ارجاع می شوند که در بهترین 

  حالت بعید است بیش از 50 درصد  آنان معاف شناخته شوند. 

 

 ،  یکی از راه های بررسی عملکرد  شوراهای  پزشکی ، علاوه بر تغییرات معنادار آمار معاف شدگان،

 طرح در شورای عالی ، آرای معاف از رزم و… در مراکز رسیدگی کننده ، با آمار رسیدگی ها و آرای  

شورای پزشکی نیروهای مسلح و صدور رای معافیت موقت با ترخیص یا معافیت در خدمت می باشد. 

  

  ث - مدت زمان رسیدگی به وضعیت پزشکی مشمولان بدون در نظر گرفتن شرایط کرونا بسیار طولانی 

  است که گاه اعزام چند باره مشمولان به بیمارستانهای مختلف بر مدت آن می افزاید که این امرخصوصا

در استانهای همجوار به دلیل اعزام مشمول به تهران برای معاینه تخصصی  بسیار طولانی تر می باشد. 

 

ج -  لحاظ اضافه خدمت برای مشمولانی که در پایان مهلت معرفی بدون غیبت خود را معرفی کرده یا قبل 

از تاریخ  اعزام  با تائید  بیمارستان  یا  پزشک معاین اولیه  به دلیل  تشدید  یا بروز بیماری جدید  در

سیر رسیدگی پزشکی قرار گرفته اند. 

 

 به موارد متعددی برخورده ام که  مشمول خود را به موقع  و بعضا در روزهای پایانی مهلت  یک ساله ،

معرفی کرده و با تشخیص پزشک معاین اولیه بیمار تشخیص و در رسیدگی پزشکی قرار و با رای 

غیر از معافیت مواجه شده ولی به دلیل طولانی شدن رسیدگی  که نقشی در آن نداشته اند، به اضافه خدمت 

تنبیه شده اند . 

         با پیگیری موضوع شنیدم با پیشنهاد یکی از معاونین  و موافقت  جنابعالی با این توجیه که این قبیل 

مشمولان با معرفی در آخرین روزهای مهلت معرفی یا قبل از اعزام  به دنبال اتلاف وقت و خریدن زمان 

برای اعزام دیر تر هستند مقرر شده تا با اعمال غیبت ، راه چنین درخواست هایی بسته شود .

  

    اگر چنین باشد، باید بر این  ذهن مریض و تصمیم  به تبع آن گریست ، چرا که تشخیص بیماری با پزشک

معتمد بوده، طولانی شدن رسیدگی مشکل سازمان وظیفه عمومی و مراکز معاینه است، وقتی نمی توانید چرخه

  رسیدگی  را  کوتاه  یا  اذهان  مریض را درمان  کنید  طبق  معمول باید جبران  ناتوانی  بر دوش مشمول 

گذاشته شد ه و فراموش کنید که اصولا  موظف به اعزام سربازان سالم به خدمت هستید؟  به چه دلیل باید برای

این مشمولان غیبت لحاظ کرد و حتی توجیه غیبت آنان نیز مورد موافقت قرار نگیرد؟. 

 

  البته  امیدوار بودم  این شنیده غلط بوده  و سازمان  به این بلوغ  رسیده باشد که بداند اعمال اضافه خدمت  

تابع قانون است و در هیچ سطری از قانون ، چنین اجازه ای به سازمان وظیفه عمومی داده  نشده است که 

بتواند خارج از موارد ذکر شده در قانون ، مشمولی را غایب قلمداد و اعمال اضافه خدمت نماید.

         

ولی هنگام مواجهه با مشمولان غیبت خورده به این دلیل ، یقیین کردم این تخلف محرز در حال انجام است. 

آیا معاونین تخصصی  یا معاون  قوانین و مقررات سازمان به خود زحمت داده اند که با تفکر در مقررات 

 بخش  معافیت پزشکی ، چرایی  برخی تکالیف را بفهمند برای مثال می دانند علت  اینکه  مشمول  باید  

هزینه معاینات تخصصی را بپردازد  و اگر حاضر به معاینه در بیمارستان نشد چرا باید به خدمت اعزام 

شود ؟ اگر این چرایی برای شما و معاونین روشن شود احتمالا در رسیدگی به وضعیت پزشکی مشمولین 

رویه دیگری در پیش خواهید گرفت .